Az bilinen bilgiler

İstanbul Yalıları - Amucazade Hüseyin Paşa Yalısı

Amucazade Hüseyin Paşa Yalısı 1992

Rekonstruksiyon tasarısı (Sedat Hakkı Eldem, Köşkler ve Kasırlar)

19.yüzyılda İstanbul'a gelmiş bulunan İtalyan ressam Catannacci'nin resmi (Divanhane)

1. Binanın dayandığı duvarlar, belki denizin harçlarını yemesinden, boşaltılmasından, belki de -daha zayıf bir ihtimalle- başlangıçta kuru olarak işlenmiş olmalarından, sadece hariçten ince bir harç tabakasının derzlediği kuru duvar halinde idiler. Böylece, binayı değil, kendisini bile taşımaktan acizdiler ve pek yakın zamanda göçmeleri kaçınılmazdı.
2. Denize doğru uzanan kısmı takviye maksadıyla konmuş servi direkler, alt kısımları çok incelmiş, çürümüş, bazıları da oturmak suretiyle boşalmış olduklarından kendilerinden beklenen işi göremez hale gelmişlerdi.
3. Diğer taraftan bu çıkma kısım, beden duvarının oturtulmuş olduğu döşeme kirişlerinin hemen hepsinin kırılması yüzünden sözü geçen direklere yaslanmak isteyerek denize doğru tehlikeli bir surette sarkmış bulunuyordu.
4. Beden duvarlarının altındaki tabanlar ise, bazı yerlerde de zemindeki toprak dolgu etkisiyle çürümüş ve bunun neticesi olarak tabana dayanan direkler de oturarak, döşemede, duvarlarda çöküntü ve yükselmeler meydana gelmiştir. Konsol çalışan ve binanın bütün köşe yükünü taşımakta olan tabanlardan biri ise önemli şekilde çatlamıştır. Diğer taraftan beden duvarlarının arkasını teşkil eden direklerden bilhassa kubbeyi tutan ikisi çürümüş ve bu yüzden meydana gelen çöküntü etkisiyle müzeyyen (süslü) dolap kapaklan, lambriler kırılmış ve döşeme de meyletmişti.
5. Döşeme kaplamasının bir kısmı her ne kadar eski geniş kalaslarını muhafaza etmekte ise de, büyük satıh sonradan ince, adi tahtalarla kaplanmış. Bunlar fazla çürük olup, söküldükten sonra tekrar döşemelerine imkân yoktu.
6. Dış kaplama, yer yer orijinal örnekler ihtiva etmekle beraber esas itibariyle muhtelif devirlerde pek itinasızca, kısmen yalı baskısı olarak, kısmen de lambalı? tahtalarla yapılmıştı. Bunlar da çok çürümüş olduklarından parçalanmadan sökülmelerine olanak yoktu.
7. Salonun merkezindeki mermer havuz, eski resimlerinde görülen kapak kubbeyi tamamen kaybettiği gibi, altındaki duvarın çökmesi yüzünden ufkiyeti (yatay durumu) de bozulmuş, derzlerinden açılmıştı.
8. Zamanında ufak bir kiremit aktarılmasının ihmali yüzünden, senelerce içeri akan yağmur suları yalnız o nefis tavan tezyinatını harap etmekle kalmamış; aynı zamanda, çatı bağlamalarını, mertek ve kiremit altı tahtalarını da çürütmüştü.
9. Mevcut pencere çerçevelerinin hemen hepsi harap, camları kırılmış ve noksandı.
10. Bütün bunlardan başka binanın ufkiyetini (yatay durumu) kaybettiren şakuli (dikeyliği) çöküntülerden ayrı olarak bir de ufki açma görülüyordu.
    Yukarıda özetlenen çok tehlikeli durum karşısında, maddi olanaksızlıklar göz önüne alınarak en acil tedbirler olarak aşağıdaki çalışmalar yapılmıştır:
    a) Binayı, deniz etkisine dayanıklı, yük taşıyabilecek güçte sağlam bir duvara oturtmaya karar verdik. Bunun için de, bu kısmı askıya alarak, deniz cephesinde boydan boya uzanan moloz haline gelmiş alt duvarı sağlam temele kadar söküp yeniden ördük. Zamanla yıkılmış ve yerine tahta perde çekilmiş kısmı da temelden itibaren yeniden inşa ettik.
    
    b) Yaptığımız araştırmalarda, esas inşaatta eliböğründe tabir edilen eğri ağaçlar kullanıldığını belirlediğimizden, direkleri söktük; duvarların yapılışında bıraktığımız kademeye, beden duvarlarından gelen yükleri alacak noktalarda eliböğründeleri oturttuk ve bunları deniz etkisine karşı izole ettik.
    
    c) Pek fena durumdaki tabanlardan ikisi değiştirildi. Bunlardan biri konsol olarak çalışmakta idi. Fazla çürümüş olan bir diğeri maalesef maddi sorunlar yüzünden ele alınamadı."
    
    1974 sonbaharında Amucazade yalısında aldığımız notlar: Divanhane'nin -cadde girişine göre- sağ gerisindeki, iki katlı ahşap binanın aslı, Divanhane ile birlikte yapılmış; ancak, yüz yıl kadar önce esaslı tamir ve değişiklik görmüş. Güneyde basit bir kapı girişine karşılık, kuzeyden (mermer basamaklar üzerinde, mermer kaideli dört ahşap sütunu bulunan) etkili bir kapıdan giriliyor. Bu bölümün küçük, metruk bahçesi ortasında, Divanhane'nin ortasındaki ile aynı üslupta pek zarif bir mermer havuz var; fakat göbek fıskiyesi kırılmış.

Tavan Rölevesi

Fıskiyenin 1970 yılındaki durumu